دال تخت قارچی‌ (سقف وافل)

سیستم دال قارچی به طور گسترده به عنوان اولین سیستم بتن مسلح شناخته شده است که در آن به جای تیر از سرستون های قارچی شکل و کتیبه مانند استفاده می شود. این نوع سازه ها در آمریکا اصطلاحا به "سازه های قارچی" شهرت یافت که علت را می توان در شبیه بودن شکل ظاهری آن به قارچ و همچنین سرعت ساخت و رشد بالای (قارچ گونه!) آن جستجو کرد. سرعت اجرای این سازه ها در مقایسه با سایر سیستم های موجود بسیار بالا می باشد. در اروپای غربی نیز، این اصطلاح مورد پذیرش قرار گرفت اما در روسیه به "سازه های بدون تیر" معروف شد.

دال تخت قارچی‌، دالی‌ با سر ستون به شکل پهنه‌ ای افزایش یافته (‌مخروطی شکل‌) است‌. از دلايل اجرای كتيبه ‌های قارچی شكل اين است كه فشار كمتری به ستون‌ ها به دليل سطح مقطع بيشتر آن از طريق وزن سقف و بارهای وارده اعمال شود. برای بتن ريزی سر ستون ‌ها كه به صورت كتيبه ‌های قارچی شكل است، عمليات قالب بندی و آرماتور بندی به صورت مجزا از ستون‌ها انجام می ‌شود‌ و مهار كردن و ويبره كردن آن به راحتی صورت می گيرد‌. در این سیستم، همانند دال تخت، دال مستقيماً بر ستون ‌ها متکی است ولی به دليل مقدار قابل توجه لنگر منفــی تکيه گاهی و تنش‌های ناشی از برش، سر ستون‌ها افزايش مقطع می ‌يابد و احياناً ضخامت دال در اطراف ستون قدری افزايش می ‌‌يابد. در دال تخت قارچی اتصال دال به ستون با سرستون يا کتيبه‌ يا هر دو صورت می ‌پذيرد.

به کمک سیستم قالب‌ بندی تیر و ‌دال می‌توان بین دو ستون یا دیوار را توسط قالب بتن دال ایجاد نمود. در این روش قالب‌ ها از یک قطعه پایینی و دو پنل قالب نیز به صورت دیواره استفاده می ‌شود و به منظور حفظ مقاومت از فشار بتن از پشت بندهای مختلفی‌ استفاده می ‌نمایند. قالب بندی دال با توجه به نوع دال متفاوت خواهد بود.

تئوری طراحی برش سیستم های دال قارچی صرفا محدود به مبانی طراحی دال های مسطح بود و به عنوان یک المان الاستیک در نظر گرفته می شد تا اینکه در دهه 1920 به مبانی طراحی آن پی برده شد. تا آن زمان، ضوابط و شرایط پایداری سیستم های دال قارچی به صورت تجربی و با استفاده از داده های عملی و آزمایشگاهی تامین می شد. تجزیه و تحلیل و درک لنگرهای ایجاد شده در بتن های مسلح با مصالح مرکب با استفاده از محاسبات و مشاهدات بصری، اساس اندازه گذاری، آرماتوربندی و جزئیات اجرای این سیستم ها را فراهم کرد.

تقریبا در همان زمان، ساخت سازه های بتن آرمه با سیستم سقف دال قارچی در کشورهای مختلف از جمله سوئیس، روسیه و ایالات متحده آمریکا آغاز شد. کلود تیلور از مینیاپولیس اولین کسی بود که سقف دال قارچی را در سال 1906 اجرا کرد. آرتور لولیت از مسکو شروع به استفاده از این سیستم در سال 1908 کرد و روبرت میلارت از زوریخ که آزمایشات خود را از سال 1908 آغاز کرده بود اولین سقف دال قارچی خود را در 1910 ساخت. این سه نفر به عنوان پایه گذاران، نوآوران و پیشگامان این سیستم در کشورهای خود به شمار می روند.

مزایای سیستم دال قارچی:

• با حذف تیر، سیستم سقف یکپارچه به دست می آید.
• فضای مفید بین طبقات به خصوص در ساختمان های با ارتفاع طبقات کم، بیشتر می شود.
• سیستم روشنایی، نورپردازی و سیستم تهویه طبقات به سهولت اجرا می گردد.
• سرعت اجرا بسیار بالا می باشد.
• وزن سازه در مقایسه با سایر سیستم ها پائین است.
• هزینه اجرای قالب بندی سقف به مراتب پایین است.
• انتقال انرژی به راحتی و به صورت بهینه صورت می گیرد.
• دیوارها و پارتیشن های جداکننده به راحتی اجرا و نصب می شوند.
• از لحاظ معماری بسیار زیبا و شیک می باشد.

به منظور سبک سازی سازه و همچنین با در نظر گرفتن ملاحظات معماری می توان دال این نوع سقف ها را به صورت مجوف(توخالی) اجرا کرد.