تخریب ساختمان

تخریب یعنی جداسازی بخش ها، ویران کردن، خراب کردن یا خرد و متلاشی کردن هر ساختمان یا سازه یا هر بخش متعلق به آن با استفاده از روش های پیش برنامه ریزی شده و کنترل شده.

اهداف تخریب ساختمان

با برنامه ریزی صحیح و از پیش تعیین شده، عملیات تخریب و پیاده سازی این عملیات بر حسب انواع روش های مناسب، به اهداف ذیل دست می یابیم:

حداقل شدن خسارت به اشخاص و اموال عمومی

حفظ سلامت و ایمنی نیروهای کارگاهی

کاهش آلودگی های زیست محیطی

برنامه ارزیابی و تخریب ساختمان

پیش از انجام هر گونه عملیات تخریب، انجام ارزیابی دقیق ساختمان به وسیله بررسی و سنجش مناسب ضروری می باشد. به طور کلی ارزیابی باید شامل ارزیابی ساختمانی و ارزیابی سازه ای همراه با تصاویر و فیلم های گرفته شده جهت استفاده آینده باشد. بر اساس یافته های این ارزیابی ها، یک طرح تخریب باید همراه با گزارش و محاسبات سازه ای جهت ارزیابی پایداری ساختمان مورد تخریب و کلیه ساختمان ها، سازه ها، خیابان ها، زمین و خدمات تحت تاثیر باشد.

تاثیر تخریب ساختمان بر تأسیسات

طرح تخریب می بایست تضمین کننده این موضوع باشد که در طول عملیات تخریب، هیچ تاسیسات موجودی در مجاورت کارگاه تخریب به واسطه عملیات تخریب تحت تاثیر قرار نگیرد.

تاسیسات مشترکی که معمولا در تخریب ساختمان ها با آن ها سر و کار داریم عبارتند از:

• برق
• آب
• گاز
• مخابرات
• سیستم زهکش
• کابل های فوقانی و زیرزمینی
• مجرای فاضلاب و ملحقات آن
• مجاری و تونل های متروکه

اقدامات پیشگیرانه قبل از تخریب

1- فنس کشی و اجرای راهروی سرپوشیده: هدف اصلی فنس کشی و اجرای راهروی سرپوشیده، تامین حفاظت عمومی در طول ساخت یا تخریب ساختمان می باشد. به طور کلی فنس کشی، محوطه کارگاه تخریب را از محیط عمومی جدا کرده و از دسترسی و عبور غیرمجاز جلوگیری به عمل می آورد. راهرو سرپوشیده همراه با سکوی محافظ، محافظت بیشتر از عبور عابر پیاده در برابر ریزش نخاله ها را تامین می کند.

2- داربست بندی: داربست های فلزی باید در پروژه های تخریب مورد استفاده قرارگیرند. داربست فلزی درصورتی که مطابق با مقررات ایمنی کارگاه های ساختمانی و آیین نامه اجرایی ایمنی داربست بندی برپا شود قابل قبول می باشد. تکیه گاه های داربست باید دارای مقاومت کافی برای تحمل بارهای عمودی و جانبی وارد بر داربست شامل پوشش های محافظ، سکوهای کار و غیره باشند.

3- پوشش توری: دولایه شبکه محافظ باید بر روی داربست ها قرار داده شود تا سازه ساختمان برای گرد و خاک باقیمانده و نخاله های کوچک محافظت شود. برزنت و شبکه های مخصوص کارهای سنگین، باید برای پوشش وجه خارجی داربست استفاده گردد.

4- پوشش محافظ: هدف از طراحی پوشش های محافظ، گرفتن قطعات کوچک نخاله های ساختمانی که از توری و شبکه محافظ عبور می کنند بوده و پوشش های محافظ به منظور جمع آوری قطعات بزرگ نخاله های ساختمانی که باید توسط توری و شبکه محافظ جمع آوری شوند طراحی نمی شود.

5- محافظت از ترافیک عبوری: هرگونه انسداد جاده ها و پیاده روها می تواند شدیداً حرکت عبور عابرین را تحت تاثیر قرار داده و باعث مزاحمت عمومی گردد. در مواقع اجبار می بایست مجوز قبلی از شهرداری و پلیس راهور اخذ گردد. انسداد موقت مسیر عبور و مرور در موارد استثنایی مانند زمانی که هیچ روش جایگزین عملی برای تخریب ایمن اجزای ساختمان مانند سایبان های پیش آمده، بالکن ها یا ایوان جلوی ساختمان وجود نداشته باشد، بلامانع است.

6- الزامات خروجی اضطراری در کارگاه تخریب: خروجی های اضطراری در طول تخریب ساختمان باید تعبیه گردد. درمواقع تخلیه اضطراری کارگاه، خروجی اضطراری نقش حیاتی برای انتقال کارگرهای آسیب دیده را دارد. حداقل یک مسیر خروج به عنوان خروجی اضطراری تمام وقت در طول تخریب باید حفظ و نگهداری گردد. روشنایی و وسایل کافی و وسایل اطفاء حریق باید تامین گردد.

7- مواد خطرناک: مواد حاوی آزبست باید برداشته شوند و یک گزارش ارزیابی آزبست به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل گردد. طرح کاهش آزبست باید حداقل 28روز قبل از آغاز کار کاهش آزبست ارائه شود. کارهای کاهش آزبست باید مطابق مقرارت مربوطه قبل از شروع عملیات تخریب انجام گردد.

اقدامات پس از تخریب

زمانی که تخریب به اتمام رسید، کارگاه باید به حالت اولیه بازگشته تا هرگونه خطر بالقوه عمومی برطرف گردد. اقدامات احتیاطی زیر باید در نظر گرفته شود:

سطح محوطه کارگاه باید صاف و هم تراز شده و هرگونه نخاله بیرون برده شود. زهکشی کافی باید فراهم گردد.

در صورتی که عملیات توسعه و بازسازی فوراً آغاز نمی شود، محوطه باید به طورکامل محصور و محفوظ گردیده تا از ورود عمومی جلوگیری گردد.

هرگونه گودبرداری باید مهاربندی و پایدار گردد.

روش های تخریب ساختمان

انتخاب روش تخریب به شرایط پروژه، محدودیت های کارگاه، حساسیت همسایگان و در دسترس بودن تجهیزات بستگی دارد. روش های تخریب بالا به پایین در بیشتر موارد قابل اجرا هستند، به خصوص برای مواردی که در مناطق شهری شلوغ قرار دارند. سایر روش های مکانیکی که خارج از ساختمان اجرا می شوند، برای پروژه هایی که دارای فضای باز در اطراف خود هستند، مناسب می باشند.

در مورد پیش آمادگی های سازه ای مانند بالکن ها، سایبان ها و ایوان هایی که جلوتر از خط ساختمان قرار دارند، تخریب توسط ابزارهای دستی یا فرایند برش و بلندکردن می تواند راه حل ایمن باشد.

روش هایی که در آن از گوی فلزی خردکننده و مواد منفجره استفاده می کنند باید با احتیاط و دقت فراوان و زمانی که اقدامات احتیاطی کافی برنامه ریزی شده باشند مورد استفاده قرار گیرند.